Letra nga limbo
KOHA DITORE, 19 SHKURT 2016
Pra Republika sot rrezikohet nga të dyja palët; rrezikohet edhe prej atyre që kapin, vjedhin e krijojnë ndarje etnike, por edhe prej atyre që serbizojnë ditën e pavarësisë, që ofendojnë identitetin e shtetit e që promovojnë zhbërjen e saj nesër. Dhe kosovarët nuk kanë pse të zgjedhin alternativën më pak të keqe. Janë të dyja të këqija; dhe dy të këqija nuk bëjnë një të mirë.
-1-
“Profestë”
ishte termi që më ra në vesh më së shumti nga komentuesit social ditën e shënimit
të pavarësisë. Kështu portretizohej dyzimi i përjetimit të ditës, pra diçka në
mes të “festës” dhe “protestës”.
Pakkush
nga ne do të kishte menduar tetë vjetorin e shënimit të pavarësisë në një
polarizim kaq të theksuar shoqëror. Por atëherë, pakkush nga ne do t’i kishte
menduar gjithë marritë, hajnitë, kapjet e uzurpimet e Republikës për këto tetë
vjet. Gjërat pra, për fatin tonë të keq, nuk kanë ecur mbarë e mirë siç i
kishim pritur tetë vite më parë. Nga mosformësimi i plotë i shtetësisë deri tek
moskrijimi i mirëqenies minimale në arsim, shëndetësi e gjyqësi – kosovarët
mund të gjejnë një mijë e një arsye për dëshpërim.
Këto
arsye për dëshpërim, të prodhuara e faturuara ekskluzivisht me pushtetet në
vend, fatkeqësisht, janë ndërlidhur me vet shtetin. Kështu, tetë vite më pas, për
shkak të kapësve në pushtet e anti-republikanistëve në opozitë, averzioni ndaj
pushtetit është shkrirë në averzion ndaj shtetit. Rrjedhimisht, dita e shënimit
të pavarësisë së shtetit, ditëlindja e Republikës pra, konsiderohet nga një
pjesë e jo e vogël masash si diçka e parëndësishme; shpeshherë e asociuar me
kapësit e pushtetit. Sikur i dhurohet një arritje historike, me plot përpjekje
dhe e papërsëritshme, një pale tjetër politike e partiake. Në këtë frymë
trajtuese bien dhe ato pak arritje të shtetit; nga konsolidimi e anëtarësimi ndërkombëtar,
deri tek simbolet përfaqësuese të tij. Duke urryer pushtetet, qytetarët janë
shtyrë nga forcat destruktive anti-republikane të urrejnë edhe vet shtetin. E
trishtueshme.
-2-
Protesta
ishte masive. Masive edhe për nga pjesëmarrja e qytetarëve, por edhe për nga mënyra
e zhvillimit të saj. Një grumbull kaq i madh njerëzish, si asnjëherë më parë,
ishin mbledhur e shpërndarë tërësisht paqësisht. Organizatorët ishin përkujdesur
që me qëllim, në ditën e Republikës, të vendosnin sa më pak simbole të saj; për
çfarë mbesin të pakuptimtë e patriotë hipokritë gjithsesi; por le të jetë kjo
pjesë e trajtimit qytetar kur të vije koha e zgjedhjeve. Pavarësisht të
gjithave, sa më shumë ka paqe e elemente republikane në një mbledhje të tillë,
aq më e fortë do të bëhet kauza e ngritur nga organizatorët e saj – diçka madje
e vërtetuar edhe nga reagimi faqezi i “qyqanëve” për të cilin do të flas më vonë.
Pra
protesta ishte e shkëlqyeshme për nga forma dhe mbarëvajtja e saj. Por çfarë
ishte larg të shkëlqyeshmes – saktësisht çka ishte e frikshme dhe e gërditshme
– ishte platforma e shtruar aty. Si asnjëherë më parë, kjo paltformë ishte
shfaqur para një mase qytetare që po manipulohej lehtë.
Në
këtë platformë u dhanë tri elemente të rrezikshme, puro kundër republikane.
Pra, paradoksalisht, në ditën e shënimit të Republikës, nën moton për mbrojtjen
e Republikës, platforma e shtruar – me grusht lartë – ofronte anti-republikanizëm.
Elementi i parë, dhe më i pahijshmi, ishte serbizimi i ditës së pavarësisë. U
tha, se kushdo që feston këtë pavarësi – të Ahtisaarit i thanë – është me
Zajednicën. Qasja “ja me ne ja kundër nesh” është tipike e regjimeve
jodemokratike. Është mendësi e të vegjëlve; dhe të vegjël ishin promovuesit e
platformës aty. Të vegjël jo vetëm që ofendonin shënuesit e ditës më të rëndësishme
të kosovarëve në histori, por se këtë mendim të tyre e paketonin në ditën e
lindjes së kësaj Republike. Arsyetimet e mëpashsme të keqkuptimeve tanimë janë
bërë të rëndomta për ta.
Elementi
i dytë, ishte ofendimi i simboleve të Republikës; sërish në ditën e Republikës.
Pasi kishin shpërndarë me qindra flamuj kombëtar, u thanë “shihni çfarë populli
ka zgjedhur për flamur”. Duke quajtur simbolet e shtetit “lara-lara”, të njëjtit
ofenduan edhe ata qytetarë që ju kishin bashkangjitur protestës në fjalë me
flamuj republikanë. Por këtu ofendimi nuk ndalet pra. Duke sharë e fyer
flamurin e shtetit që ju jep paga të njëjtëve politikanë e deputetë, ata fyen
edhe sportistët që bëhen sot kampionë nëpër botë e shohin flamurin e shtetit të
tyre të mohuar nga brenda e jashtë teksa ngritët lartë; fyen dhe artistët që me
filmat e tyre përfaqësojnë Kosovën në “Oscar” , fyejnë dhe gjithë ata ushtarë të
Kosovës që me mburrje plot mbajnë të njëjtin simbol në krah. Fyen secilin
qytetar që ka zgjedhur të respektojë Kushtetutën dhe ligjet e Republikës.
Ne
mund të kemi mospajtime rreth dukjes së një flamuri. Nesër dhe mund ta
ndryshojmë atë madje. Do ta bëjmë gjithsesi të gjithën bashkë – siç e bënë
banorët e Zelandës së Re ditë më parë. Por ama, përderisa kemi një flamur që është
përqafuar nga deputetët e zgjedhur të Kosovës tash e 8 vjet, përderisa i njëjti
flamur mbetet i Republikës, dhe mbi të gjitha, përderisa ky flamur është
komplementar me flamurin kombëtar – para nuk janë përjashtues të njëri tjetrit,
pra plotësues të plotë – i njëjti duhet trajtuar me respekt; përndryshe të
parespektuar mbesin ofenduesit hipokritë të tij.
Dhe
elementi i tretë, më i theksuari pra, ishte kërkesa për zhbërje të Republikës. Sërish,
nën sloganin e mbrojtjes së Republikës, këta hipokritë promovonin shkatërrimin
e saj; zhbërjen e saj fillimisht dhe bashkimin me një shtet tjetër më pas. Ky
shtrim i platformës është rrëshqitje nga kauza fillestare e protestës,
rrjedhimisht manipulim i pastër i masave dhe njerëzve që kishin zgjedhur atë
ditë për të protestuar kundër marrëveshjeve në fjalë. Nëse kauza e këtyre akterëve
është zhbërja e Republikës, atëherë të kërkojnë protestë për të. Por kalimi nga
kundërshtimi i marrëveshjeve me Serbi e Mal të Zi, në një platformë kundër-republikane
është tipik mashtrim.
-3-
Përveç
se është mashtrim i paketuar nën thirrjet për mbrojtje të Republikës, kjo
platformë mbetet edhe e rrezikshme për Republikën, por edhe – po u shtrua si kërkesë
– e parealizueshme në paqe. Është e rrezikshme për Republikën për vet faktin
sepse kërkon zhbërjen e saj. Me këtë kërkesë, palët kërkojnë edhe ndërprerjen e
përpjekjeve shtetformuese e forcuese, edhe ballafaqimin me akterët kryesorë të
jashtëm, shtet-ndërtues në Kosovë, me të cilët është lidhur edhe kontrata e
pavarësisë së Kosovës dhe kompromiseve në Pakon e Ahtisaarit. Këtu vjen më pas
edhe shpjegimi i ballafaqimit të kundërshtuesve të projektit Republikë me gjithë
përkrahësit tanë. Sepse, në këta përkrahës, të njëjtit shohin edhe pengesën e
jetësimit të projektit të tyre shkatërrues të Republikës. Prandaj këta janë
plot vrer e ofendim ndaj ndërkombëtarëve, në veçanti ndaj politikës zyrtare të
SHBA-ve. Për dikë që pretendon zhbërjen e Republikës, natyrisht se përkrahësit
më të mëdhenj të saj janë armiq.
Është
i parealizueshëm në paqe, sepse kushdo që kërkon zhbërje të Republikës e
bashkim me një vend tjetër, nuk mund ta bëjë nëpërmjet mënyrës institucionale këtë.
Pra, për shkak të natyrës formuese të Kosovës, bashkimi me një shtet tjetër është
i ndaluar me Kushtetutë; dhe se secili ndryshim i kësaj ndalese kërkon aprovim
të gurpeve tjera etnike në Kosovë – aprovim që natyrisht s’ka për të ardhur
asnjëherë. Të vetëdijshëm për këtë, promovuesit e platformës kundër-republikanë,
nuk kanë synim transformimin paqësor të zhbërjes së Republikës – sepse nuk e
arrijnë dot – por shpresojnë në një transformim radikal e revolucionar, ku
populli në rrugë prishë gjithçka të nisur deri më tani, për të krijuar një, siç
i thanë ata “Republikë të Tretë”, që ikë pra nga parimet e kufizimet e tanishme
kushtetuese.
Nëse
ky është qëllimi i tyre, atëherë palët dhe dashamirët e Republikës – këtë që
kanë pra – nuk kane vend për ulje e kompromis. Kanë vend për nënshtrim ndaj kërkesave
të tyre; ose për ballafaqim. Natyrisht se e shoh absurde marrjen tani me zhbërje
të kësaj Republike e nise një të re. Jo sepse është e pamundur, e palejueshme
nga secili, por se është edhe e panevojshme dhe e rrezikshme për çfarë kemi
arritur deri më tani. Nuk ka Republikë të parë, të dytë e të tretë të Kosovës,
ka veç një Republikë; ajo është Republika e Kosovës. Këtë Republikë duhet
mbrojtur edhe nga këta promovues të zhbërjes së saj, por edhe nga kapësit,
hajnat e zaptuesit që kanë ngufatur atë për tetë vjet rresht.
-4-
E
kapësit e ngufatësit prodhuan edhe më shumë skandal. Qytetarët që ishin
mbledhur dhe shpërndarë të qetë i quajtën “qyqarë që ikin me bisht nën shalë”.
Kështu, pretendenti për pozitën unifikuese të vendit, për President pra, bëhet
arroganti më i madh i këtij vendi. Sipas tij dhe mendësisë së tij, protestuesit
do të ishin “trima” sikur do të kishin zemër e vërsuleshin objektit të qeverisë;
ani pse, sipas tij, aty i priste një përgjigje meritore.
Një
deklaratë e tillë skandaloze është tipike jo për një burrështetas serioz e që i
afron qytetarët e tij, por të një kapadaiu që kërkon vrasje të brendshme në
shtetin e vet. Si e tillë ajo largon
edhe më shumë mundësinë për gjetje zgjidhje në mes palëve tani. Si duket, në
fund të ditës, shumë palë këndej nuk duan zgjidhje. Shumë palë këndej, siç dhe
shihej nga dëshpërimi i pretendentit për President kur kuptoj paqen në protestë,
kërkojnë përplasje. Sepse në përplasje ata rrisin pazarin e vet. Jo përballë
kosovarëve, por përballë ndërkombëtarëve dhe hetimeve speciale që i bëhen
atyre.
Dhe
pikërisht ky grup i njerëzve, i kapësve e kërkuesve të dhunës, bën edhe grupin
më të rrezikshëm të Republikës. Përderisa promovuesit e zhbërjes së Republikës,
ata që ofendojnë shtetësinë e simbolet tona, janë të rrezikshëm potencialisht
nesër, këta kapësit e tanishëm janë rrezikues permanent të Republikës sot.
Është
mu për shkak të tyre se konsolidimi i Kosovës ka ngecur pas shpalljes së pavarësisë.
Një klasë politike e korruptuar, e paditur dhe kapëse, nuk mund të prodhojë
alternativë bindëse për përcaktuesit e fateve në regjion. Në rastin më të mirë,
ata mund të shërbejnë si pazargjinj fatesh të tyre. Do të japin gjithçka nga
vendi për të ruajtur privilegjet që kanë.
Rrjedhimisht,
nga një nismë e mirë pas pavarësisë, procesi ynë shtet formues është shndërruar
në pazar tavoline me Serbinë. Nga një fitore e jashtëzakonshme e njohjeve të mëdha
e nga një vendim të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, ecja shtet ndërtuese
e Kosovës është bërë temë periferike e fusnotave, barrikadave në veri,
kompromiseve për hir të Serbisë e refuzimeve në UNESCO e gjetiu. E gjithë kjo është
mu për shkak të klasës kapëse politike që Kosova ka. Kjo klasë pra e ngulfatë
konsolidimin e Republikës sonë.
Dhe
është mu për shkak të tyre pse Kosova nuk ka as mirëqenie ekonomike e integrim
evropian. Këta nuk kanë për të dërguar Kosovën asnjëherë përpara. Nuk ka mirëqenie
ekonomike sepse për një gjë të tillë na duhet rend dhe ligj fillimisht. E ndërtimi
i rendit e ligjit s’bëhet nga këta sepse po u bë, të parët e trajtuar nga rendi
e ligji do të jenë mu këta. Pra kërkimi i rendit e ligjit nga kapësit është njëlloj
si kërkimi i ndërtimit të një burgu nga zullumqarët. E përderisa këta s’kanë për
të ndërtuar asnjëherë rend e ligj, as procesi integrues evropian s’ka për të
ecur mirë kurrë. Prandaj sot Kosova është gjysmake në integrimin e saj dhe
sukses potencial më të madhin të saj do ta konsiderojë lëvizjen e lirë – të
fundit në regjion. Prandaj dhe Kosova sot është shumë larg fqinjëve në rajon – është
larg edhe prej Malit të Zi të vogël që sapo ka marrë ftesë anëtarësimi në NATO.
E ne as ushtrinë tonë gati për ta bërë se kemi.
-5-
Pra
Republika sot rrezikohet nga të dyja palët; rrezikohet edhe prej atyre që kapin, vjedhin e krijojnë
ndarje etnike, por edhe prej atyre që serbizojnë ditën e pavarësisë, që
ofendojnë identitetin e shtetit e që promovojnë zhbërjen e saj nesër. Dhe
kosovarët nuk kanë pse të zgjedhin alternativën më pak të keqe. Janë të dyja të
këqija; dhe dy të këqija nuk bëjnë një të mirë.
Dhe për këtë kosovarët të mos ndihen keq. Më
llogari kemi të kërkojmë ndryshimin e ideve që na marrin në qafë, sesa
ndryshimin e qafë marrësve. Në fund të ditës, nëse të dy rezultatet janë
theqafje, si qytetarë kurrfarë interesi nuk kemi të eksperimentojmë me vizionet
e trishta të palëve në fjalë.
Palët normalisht do të duhej të reflektonin
kaherë. Humbësit të ndryshonin paltformën, programin e ekipet sa herë që
qytetarët i kanë refuzuar ata; dhe këtë refuzim e kanë bërë shpeshherë. Fatkeqësisht,
në vend të ndryshimit, ata ende na flasin për programe të njëjta, ide të njëjta
dhe vizione të njëjta. E bëjnë këtë dhe na thonë se janë shkollë edukuese e
emancipuese e kosovarëve. Ky stil absurd nuk ka vend në politikë. Në vendet demokratike,
refuzimi i ofertës nuk përcillet me riciklim të saj, por me ndryshim radikal të
zgjidhjeve e ideve – si refleksion i kërkesave pra. Fituesit, në anën tjetër, për
aq sa ju zgjatë mund dhe të mos kenë motiv për ndryshim. Ani pse të mbrapshtë
ata vazhdojnë të ecin si të parë. Por mos të harrojmë, se kjo ecje e tyre është
vetëm falë refuzimit të alternativës që qytetarët kosovarë kanë bërë
vazhdimisht. Duke refuzuar alternativën, të njëjtit kanë mundësuar vazhdimin e
kapjes.
Përfundimisht, refuzimi i të dyve nuk është
neutralitet. Është zgjidhja më e mirë e mundshme në këtë rreth. Duke refuzuar
të dytë, ne krijojmë natyrshëm kërkesën për zë e alternativë të re. Të
shëndoshë e të qëndrueshme. Qoftë nëpërmjet transformimeve të alternativave
aktuale, qoftë nëpërmjet krijimit të tyre të ri.
No comments:
Post a Comment