IDENTITETI I HUMBUR I SË DJATHTËS

Letra nga limbo

KOHA DITORE, 19 DHJETOR 2014

Mbi strukjen dhe tjetërsimit e besimit ekonomik të djathtë

-1-

Është fakt tashmë; e djathta kosovarë është në krizë identiteti. Sepse flet por nuk beson, kur beson nuk bën, dhe kur bën shkon herë majtë e herë ultramajtë; në të dyja rastet – për argumentin tim – mbrapshtë. Dhe ky mazohizëm u jep të tjerëve kundërshtarë të majtë atë momentin e krekosjes e ngritjes e pështymështyrjes për të gozhduar secilin argument të djathë – filozofik pra – pavarësisht se asnjë argument i djathtë nuk zen vend në promovuesit politik tanë. Kështu besimi i djathtë shndërrohet në një thes goditje nga secili antibesues i djathtë.

Por është luftë besimesh kjo, dhe e tillë ka për të ngjarë gjithmonë. Kosova, si asnjëherë tjetër bëhet vend i mbledhjes dhe përmbledhjes së dy rrymave, të djathtëve që qeverisin tani dhe të majtëve që ndodhen pjesërisht në opozitë. Ky ballafaqim, ndërsa, nuk ka qenë asnjëherë ballafaqim orientimesh, as programesh – sepse nuk kishte sosh – por ballafaqim rrethesh shoqërore të bëra në grupe partiake; tipike kosovare.

Kështu, në mungesë të ideve e bindjeve e besimeve – kryesisht të djathta – sepse të majtit gjenden mirë të formuar, identiteti i djathtë mbrohet sot nga të majtë të natyralizuar në të djathtë, e të cilët përgjatë procesit të natyralizimit kanë humbur disa mësime e besime thelbësore të bërjes së djathtizmit siç e do rendi. Kështu, dy parti të djathta ushqejnë një aparat të majtë; e të majtit që kritikojnë politikat quasi të djathta, në fakt e paradoksalisht, kundërshtojnë një aparat pikërisht të majtë.

-2-

Sepse është fakt se një mega-qeverisje në përbërje dhe ndikim është pjesë kruciale e një aparati të majtë; siç është dhe fakt se prezenca e publikes në biznes është poashtu element i majtë. Krijimi apo lejimi i këtyre dy elementeve të majta, nga të djathtit, përzier me një sërë politikash hiperpublike, anti-private, tatim-progresive, monopoli e anti-rregullative bëjnë gjithë aparatit shtetëror në Kosovë të majtë sa nuk bëhet më.

Atëherë, çfarë të majtit propozojnë në Kosovë përbëjnë dy alternativa; e para që këtë mekanizëm të majtë ta përditësojnë vetëm me kapacitete humane – që ata argumentojnë që i kanë më të mira; pra të zëvendësojnë njerëzit që drejtojnë mekanizmin por jo vet mekanizmin – e që është mu problemi; dhe e dyta që ta “majtojnë” më shumë mekanizmin duke e bërë më publik, më progresiv më anti-privat. Në këtë rrethanë ne do të kishim dy alternativa; një të majtë dhe një më të majtë. Kjo, fatkeqësisht përbën dhe gjendjen e tanishme në vend.

-3-

Pra, ne sot nuk kemi një ide të djathtë që promovon zvogëlimin e qeverisë në dy drejtime; në madhësinë dhe ndikimin e saj, por kemi një të djathtë që rritë madhësinë dhe rritë ndikimin. Të majtit nuk kërkojnë ndërsa zvogëlimin e qeverisë – të madhësisë dhe ndikimit – sepse do të bëhej kundërperceptive për ta – por kërkojnë njerëz më të mirë në një organizëm të tillë gjigand. Pra ne sot kemi një mekanizëm të majtë, të drejtuar nga një organizëm i djathtë. Ec e bjeri në fije.

Ne sot kemi po ashtu një sektor publik që ushqehet majmë – dhe nuk ngopet madje – me rritje të vazhdueshme të pagave, sa që sektori privat, pra kontribuesi i vet taksave pra, mbetet dyfish prapa në termat e shpërblimit. Kështu, një pagë publike bëhet dy herë më e madhe se sa ajo private, e një vend pune privat bëhet shumëherë më i pasigurt se sa ai publik. Dhe në gjithë këtë pabarazi të ngjizur e shtyrë nga “majtizmi i djathtë”, ne ende flasim se si duhet rritur më tutje pagat e sektorit publik – të financuar nga sektori privat. Çfarë ka më të majtë se kaq?

Më të majtit se të majtit – që megjithatë janë më të majtë se kaq, kërkojnë më tepeër progresivitet, taksa shtesë, kontirbute pensionale për të tjerët shtesë, kontribute shëndetësore shtesë, hiperinspeksione shtesë, kontribute të lindjes shtesë, kontribute të pushimit shtesë e çka jo tjetër shtesë. Këta kërojë më shumë rëndesë për të ushqyer e mbajtur majmë një aparat të tërë të majtë.

-4-

E djathta kosovare, e vetë-deklaruar si e tillë pra, përveç rritjes së luksit së mekanizmit publik, ka kaluar dy mandatet e shkuara – dhe sipas të gjitha gjasave do të kalojë edhe këtë tani – në herë në fuqizim të publikes e herë në degradim të saj; gjithsesi me marrje të publikes por jo me privaten

Menaxhimi publik pra, si dëshmi e alternativës tjetër (minus resurse humane brilante – hipotetikisht) është në të shumtën e rasteve më shumë dëshpërues edhe se vet privatizimi i stilit allishverish kosovar. Merreni të gjitha ndërmarrjet publike – ato ekzistojnë vetëm falë një monopoli të garantuar nga një mekanizëm i majtë i drejtuar nga të djathtit e vetëdeklaruar. Heq monopolin dhe jep konkurrencën – në gjithë kuptimin e saj – dhe ke një pasqyrë të qartë të derexhesë gjithënacionale që ky vend do të merrte sikur majtizmi të ishte gjithëpërfshirës.

Merreni edukimin dhe të gjitha universitetet publike që mekanizmi i majtë ka prodhuar. Ato jo vetëm që janë shndërruar në vende të prodhimit të antidijes – së kompenzuar me para të sektorit privat pra – por janë shndërruar në mbajtëse dhe ushqyese të zaptuesve; problematikëve kryesor të shoqërisë sonë. Pra mekanizmi i majtë jo vetëm që prodhon defekte dhe humbje financiare (çfarë mund të jetë në rastin më të keq edhe defekti i një politike të djathtë privatizuese) por se prodhon edhe ushqim sistematik për degraduesit; pra shkon një nivel më shumë për nga rëndesa.

Mekanizmi i majtë i drejtuar nga të djathtit e vetëdeklaruar ka prodhuar anomali edhe në shëndetësi, gjyqësi, siguri dhe përkujdes social. Ka prodhuar më shumë anomali në media publike, shërbime publike e çka jo tjetër publike.

-5-

E djathta kosovare duhet të çlirohet nga beteja me të majtën. Fillimisht jo duke bartur betejën mbrojtëse tek denigruesit e së djathtës që kanë prodhuar një mekanizëm të majtë – pra që nuk dinë çfarë e djathta vërtetë është – por duke u distancuar nga idetë frankenshtanje të shitura si të djathta. I vetmi argument automativ që lidhë klasën tonë politike pra me të djathtit është vetëm vetë-deklarimi. Pra i faturojmë dëmet nga e djathta për shkak të vetë-deklaruarëve të tyre si të djathtë; pavarësisht se s’janë fare si të tillë.

E djathta më pas duhet të shtrojë para vetes një platformë të ideve koncesuale të djathta; duke nisur nga tërheqja automative nga sektori i biznesit me logjikën se shteti është faktor por jo aktor në treg; pra shteti bën politikë e jo biznes në treg. Duke vazhduar më pas me politika të sheshta fiskale, me lehtësime e hiperlehtësime fiskale, me zvogëlim të mekanizmit në madhësi e prezencë, me forcim të rendit dhe rregullimit – si motor të ruajtjes së drejtës autoriale e shtimit të konkurrencës.

E djathta pra duhet të ketë guxim të besojë në principet e veta, jo pse janë më pak populliste por sepse janë të drejta dhe sepse sjellin – si të vetme – alternativën e daljes nga kjo ngufatje e majtë. Tek pasi të kenë besuar, sepse binden jo sepse duhet, atëherë e djathta kosovare do të ketë zërin e vet të merituar në Kosovë. Jo duke u përfaqësuar nga të majtë të natyralizuar, nga të paditur të kamufluar, por nga njdekës e promovues njëmend, që dinë çfarë flasin dhe dinë çfarë bëjnë.