VOX POPULI

Letra nga limbo

KOHA DITORE, 8 NËNTOR 2013

Një interpretim i gjuhës së zgjedhësve

Natën kur u mbyllën kutitë zgjedhore, u hapën ato të dalldisjes. Fitore, fitore plako gjithandej. Fitore shpallën të gjithë, të djathtë, të majtë, të mesëm, burra, gra e fëmijë – të gjithë shpallën fitore, nga ata me 59.000 vota tek ata me vetëm 59. Në të vërtete, natën kur u mbyllën kutitë zgjedhore rëndësi kishte vetëm shpallja e fitores; sa më shpejt, sa më shumë, sa më bindshëm; e gjitha e shoqëruar me një garë paradoksale buzëqeshjesh (natyrisht artificiale), nën bindjen se kush qeshë më shumë del më bindës – thuajse kutitë nuk do të numëroheshin asnjëherë.

-1-

Natën kur u mbyllën kutitë zgjedhore, populli veçse kishte dhënë mendimin (vox populi). E kishte bërë këtë me plot qytetërim, durim e vullnet; si asnjëherë më parë. E sikur të mos ishin dy-trembëdhjetë huliganë të maskuar serb në Veri, dhe nja dy-treqind vëzhgues të OSBE-së që premtojnë demokraci pa sakrifikuar as një gram guximi, e nja dy-tremijë forca të sigurisë ndërkombëtare herë me ngjyra të EULEX-it e herë me ato të KFOR-it që përballjen me dy-trembëdhjetë serb nacionalist e përkthejnë rëndom në ikje – zgjedhjet do të ishin për mësysh. Në të vërtetë, po mos të ishin nja dy-tre negociues që takohen po nuk kanë haber për çfarë negociojnë, e që ndërtojnë procese që nuk mund ti mbrojnë as përballë dy-trembëdhjetë vetëve nacionalistë, i gjithë vendi do të ishte për mësysh.

Legjenda thotë, megjithatë, se nën frymën e konspiracionit, dalja e ulët e votuesve serb në zgjedhje kishte alarmuar dy-tre negociatorët që po kuptonin se procesi për të cilin kishin dhënë ku me ditë sa takime, kishte dështuar në tërësi dhe e vetmja shpresë për një gjasë të dytë – nga ku të gjithë do ti bënin punët mbarë e mirë – ishte një skandal me dy-trembëdhjetë të maskuar, rrjedhimisht një përsëritje siç pritet.

   -2-

Natën kur u mbyllën kutitë zgjedhore, mbi 800 mijë kosovarë – kam përshtypjen si asnjëherë tjetër – kishin dalë në votime; sa për të treguar kështu interesin e tyre për procesin më testues të mundshëm në vend. E sikur KQZ të kishte pastruar listat në tre vitet e fundit, gjatë së cilës kohë kishte bërë asgjë, përqindja e daljes nuk do të rrumbullakohej rreth 48% (nën supozimin brutal se Kosova ka sa banorë aq edhe votues), por në plot 68%; një dalje impresive them unë.

Në të vërtetë, në këtë 800 mijësh bënin pjesë edhe serbët jo-veriorë, e të cilët për dallim nga nacionalistët anti-shqiptarë në Veri, ka kohë që institucionalizojnë me të tjerët dhe këtë herë, me poashtu rekord të ri personal, kishin dalë në plot 60%. Për kënaqësinë e bashkëjetesës me çdo etni tjetër, të njëjtit madje nuk kishin dëgjuar zërat rekomandues nga Beogradi për të përkrahur listën me emrin provokues “Srpska”, por kishin ndarë votat në gjysmë – dhe për serbët institucionalë me përvojë, duke prodhuar kështu shenja shprese për një vend të përbashkët me kosovarët e tjerë.

   -3-

Natën kur u mbyllën kutitë zgjedhore, kosovarët kishin dhënë përgjigje për secilën parti politike e për secilën filozofi partiake. E kishin bërë këtë me sharmë madje; duke prodhuar befasi të këndshme gjithandej – kishin treguar dituri kritike duke dënuar pushtetet aktuale në mbarë vendin, e më së shumti duke dënuar arrogancën  politike të shfaqur ndaj tyre.

Për partinë më të madhe në vend, pra PDK-në, cilësimi “më i madh” ishte shpërblimi “më i madh” që ata realisht mund dhe të merrnin nga këto zgjedhje. Humbja e diferencës në përqindje me vendin e dytë kishte pak rëndësi; përderisa ishin të parët kjo kishte rëndësi. Natyrisht se humbja e Gjilanit, Vitisë, Suharekës bashkë me deklasimin në Prishtinë – ndër të tjerash, përbënin një lajm jo të këndshëm për ta; gjithsesi, lajmi më pak i këndshëm do të ishte ideja e rënies. Sepse të njëjtit e dinë se po fillove një herë rënien përplasja është fare e lehtë. Në të vërtetë, po të humbej dhe Prizreni – të cilën e mbajtën me plot sukses – ngushtimi e turpërimi zgjedhorë do të ishte i vulosur; siç edhe u vulos turpërimi në kryeqendër ku pas gjithë atyre investimeve në lista asamblistësh – quasi modern – partia kishte thyer rekordin më të ulët të regjistruar ndonjëherë. Sinjali është i qartë, përderisa prodhojnë anomali parlamentare të “sjelljes e pështjelljes” e “gjuajtjes me këpucë takash”, rënia është e garantuar.

Për partinë (ende) të dytë në vend, pra për LDK-në, gjithçka do të ishte një ëndërr e bukur, sikur militantë e rrahës-shpinash të mos rrisnin pritjet e fitores pa balotazh në Prishtinë. Legjenda thotë se pritjet, këta militantë që rëndom bëjnë rrafsh, i kishin në hiç më pak 60%. E për çdo kënd tjetër nga jashtë, mandati i tretë nga kryetari i njëjtë, i gjashti nga partia e njëjtë, do të duhej natyrshëm të prodhonte numra më të ulët se sa hera e shkuar – shto kësaj dhe injorimin e bërë gjatë fushatës në kurriz të një angazhimi nacional, dhe ke një pasqyrë të përafërt të arsyeshmërisë së numrave në fjalë. Gjithsesi se diferenca në vota do të duhej të bënte komfortin e tyre; fituesi është fitues pale edhe me një votë më shumë e lëre me nëntë mijë. Për anën e bardhë të tyre, rritja popullore dhe marrja e dy qendrave të mëdha, pra e Gjilanit dhe Pejës, përbëjnë thelbin e gjithë suksesit. Përballë këtij suksesi dhe përballë legjitimitetit të fituar se mund të thirren si opozita e vetme në rritje në vend, LDK ka marrë nga po të njëjtit votues sinjale të mjaftueshme se garda e vjetër e partisë, siç është rasti i Prizrenit, duhet të harrohet. Për më tepër, LDK ka marrë sinjal të qartë se pa një aktivizim hiper më të madh nga ta, do të mbesin për një kohë të gjatë “të dytit”. Fitorja e vërtetë megjithatë kërkon punë tjetër.

Për partinë, deri para natës kur u mbyllën kutitë zgjedhore, e tretë, pra Vetëvendosjen, zgjedhjet do të mbahen mend si dita më e rëndë e mundshme. Një penalizim i papritur qytetar ndaj gjithë atij aktiviteti parlamentar, rrugor e konferencash që Lëvizja kishte bërë në këto tre vite, ishte më së paku çfarë të promovuesi e saj prisnin. Sado që të njëjtit mundohen të arsyetojnë – dhe për këtë duken dorën në zemër artificiale, çfarë nuk jemi mësuar ti shohim asnjëherë – moskrahasueshmërinë e votës lokale me votë nacionale, është e qartë se rënia në vetëm 8% është matës korrekt i fuqisë së tyre politike në vend. Edhe sikur të kishte ndonjë ndërrim nuk do të ishte aq i lartë sa të kënaqte edhe për së paku pritjet e tyre. Përkrahja e marrë sot u bën anëtarëve të Vetëvendosjes të qartë papajtueshmërinë popullore – pra të atyre në të cilët këta thirren vetë – me mënyrat e opozitëbërjes në vend; madje si për inat të tyre, populli zgjedh një alternativë krejt të kundërt nga ta. Ky popull u bën të qartë të njëjtëve se fjalimet e fundit zgjedhore se “ne jemi për shokë e shoqe, për publikën e jo privaten”, kur të gjithë pretendojnë privaten pas ngopjes nga publikja e shoku e shoqja, janë pretendime patetike, të pavlera dhe tanimë as popullsitë. Nëse Lëvizja pretendon rritjen, e jo tkurrjen e mëtutjeshme në stil të njëjtë me plot parti para saj që rëndom pas një rritje të parë merrnin teposhtëzen, atëherë e njëjta duhet ti rishikojë disa nga parimet më fundamentale të saj – nga orientimi filozofik e deri tek metoda e papëlqyer e rrugës (me votë e me pjesëmarrje). Në vend të kësaj, e njëjta duhet të shikoj nga modeli i Prishtinës, ku kandidati i saj bën një kërcim të shkëlqyeshëm, replikimi i së cilës në gjithë Kosovën do të shndërronte VV-në në parti lidere në vend.

Për partinë, tanimë të tretë në vend, pra AAK-në, humbja e 3 komunave nga gjithsejtë gjashtë, përfshirë dy më të rëndësishmet, pra Pejën e Gjakovën, është tregues kristal i qartë se flirtimi i bërë me pozitën pa fije kriteri e kurrizi do ta shndërrojë eventualisht në një parti lagjesh. Madje, po mos të ishte rritja e votës popullore, e cila ndodhë për shkak të mobilizimit të mirë nëpër degë para së gjithash, AAK do të konsiderohej me të drejtë si humbësja më e madhe në këtë zgjedhje; jo se edhe është shumë më ndryshe thënë të drejtën. Filozofitë e komfortit dhe arrogancës së shfaqur në qeverisje lokale – të cilën madje e promovonte si shembull të qendrores – bashkë me kiç e shundin e “motrave Bushi” e këngëve për “Doktor Palin” japin me shumë meritë pozicionin e tanishëm të Aleancës.

Në fund fare, për partinë e fundit, pra AKR-në, shpëtimi në Gjakovë është dhurata më e mirë që lideri i saj me gjithë familje në parti – bashkë me plot parashutistë të përkohshëm aty, mund të kenë marrë. Përndryshe turpërimin në të gjitha qytetet, ama bash të gjitha qytetet, do të mund ta përcjellin me mbyllje. Tani që kanë një komunë, është koha të testojnë gjithë ato premtime të bëra në sa vjet ekzistencë; ani pse të njëjtat nuk i kishin bërë asnjëherë – të njëjtit njerëz – në nivel qendror, kur mbanin plot ministri, plot borde e plot agjenci.