Letra nga limbo
KOHA DITORE, 4 TETOR 2013
Dikur në këtë vend mashtrimi megjithatë sankcionohet me
stigmatizim shoqëror; sot mashtrimet parlamentare, të agjencive e të ngjashmet,
deri tek krimet ordinere në rrugë – shfaqen si gjindshmëri. Ka diçka sinqerisht
shumë defektoze me tolerancën e komfortin tonë shoqëror në këtë drejtim
Amerika
këtë javë po kalonte në precedentin e dytë në më pak se njëzet vjet, të
“mbylljes” së Qeverisë. I pari kishte ndodhur në vitin 1996 gjatë administratës
së Presidentit Klinton. Ky i dyti po ndodhte pas mospajtimeve dhe
mosgatishmërisë për lëvizje në Kongresin amerikan, ku votat republikane – në
pasje të shumicës – po mbanin peng aprovimin e buxhetit të shtetit për vitin
2014; e i cili në SHBA fillon ekzekutimin nga 1 Tetori. Republikanët në vete
mbajnë dy krah, republikanët e moderuar – siç e thërrasin veten - dhe krahun
radikal, që u thonë “The Tea Party”. Përderisa kërkesa primare e “të
moderuarve” ndërlidhet me diskutimet mbi deficitin buxhetor dhe përcaktimin e
shkurtimeve relevante për të mos e rënduar atë më shumë, kërkesa e “radikalëve”
ndërlidhet paradoksalisht me parandalimit e kujdesit shëndetësor, i shtyrë nga
Presidenti Obama, aprovuar nga çdo nivel legjislativ deri më tani, e mbi të
gjitha edhe i vulosur nga Gjykata Supreme Amerikane. Thënë ndryshe, krahu
republikan “Tea Party” kërkon që të fusë si pjesë të pakos buxhetore edhe
votimin kundër kujdesit shëndetësor të njohur si “Obama-Care” – i cili pritshëm
dhe ka implikime financiare.
Për
vet presidentin Obama, ndërlidhja e ligjit të buxhetit me ligjin shëndetësor –
i cili përndryshe veçse ka filluar të funkcionalizohet qe sa vite – është
tërësisht i papranueshëm, i paarsyeshëm dhe rrjedhimisht i panegociushëm. I
panegociushëm, së paku tani për tani, është edhe qëndrimi Republikan.
Rrjedhimisht, në mungesë të votave shumicë në Kongres – pra për shkak se
Kongresi amerikan përbëhet nga shumica Republikane – SHBA-të sot nuk kanë të
aprovuar një buxhet shtetëror, prandaj dhe “mbyllja” e qeverisë e cila përveç
mbulimit të kostove të ushtrisë (dhe vet Kongresit bllokues – paradoksalisht)
nuk ka të drejtë të marrë asnjë vendim me implikime financiare; rrjedhimisht
nuk ka të drejtë të ushtrojë detyrë. Sado e dhimbshme situata e tanishme, dhe
mesiguri e zgjidhshme në më pak se dy javë, ajo në vete tregon dy anët e
fotografisë amerikane; e para ngulmi paradoksal i një grupi të vogël radikalësh
në mendime që qëllimisht kërkojnë mbylljen – dhe këtë e bëjnë nëpërmjet
kondrabandimit të një kërkese shëndetësore në buxhet – dhe e dyta, fotografia e
një diskutimi brilant e demokratik, i pavarur nga presionet dhe i
bazuar në bindjet dhe orientimet politike.
Kalo
në krahun tjetër të botës, në Kosovën e vogël, dhe gjënë ekzaktësisht dy
qëndrime të tilla në një temë diskutuese që po ndodhë mu këtë javë. Përderisa
përmasat, pritjet dhe kualiteti i diskutimeve është me mijëra vjet drite larg
tjetrës, prezenca e “kontrabandimit” dhe potencialisht “mbylljes” së qeverisë
është mu aty. Kujtoj se, për dallim nga atje, tek ne ishte qeveria që në vitin
2011 kishte “kontrabanduar” me sukses nenin e privatizimit të PTK-së nëpërmjet
ligjit të buxhetit. Ishte rasti i vetëm në rajon e më shumë, kur privatizimi i
një aseti futej e kushtëzohej me funkcionalizimin e shtetëror – nëpërmjet
mosvotimit të gjithë buxhetit.
Pavarësisht
se asokohe rezonët dhe kurrizet nuk gjendeshin në Kuvend, dy vjet më vonë
forcat kanë marrë ndryshim. Sot, kur pritej më së paku, partitë opozitare
koordinojnë aktivitetet për të parandaluar njërin nga dëmet më të mëdha
ekonomike për vendin; faljen e asetit më profitabil tek grupe anonime –
gjithmonë në një stil “cosa-nostra” e plot tollovi. Ndonëse votat opozitare nuk
mjaftojnë për të parandaluar procesin në plotni, ato mjaftojnë sa për të
dërguar sinjale se qeveria e tanishme është po aq e “mbyllur” dhe jofunkcionale
sa amerikanja – në të kundërtën, votat e shumicës do të jepnin përfundimin e
aktit kontrabandues të PTK-së siç kanë pretenduar të bëjnë në vazhdimësi.
Paaftësia e qeverisë për të shtyrë proceset e tilla, sidomos të një rëndësie –
për ta – kaq madhore, nënkupton se Kosova në të vërtetë nuk ka qeveri të
shumicës dhe se çdo zhbërje e këtij procesi është zhbërje edhe e fuqisë
qeverisëse.
Pjesa
e dytë e fotogarfisë natyrshëm ka të bëjë me kualitetin e diskutimeve
parlamentare, të cilat nuk shtyhen nga bindje e orientime eko-politike por nga
gërditje politike të çastit; gjithsesi që mundin çdo probabilitet matematikorë
vënë kundrejt ekzistencës së tyre. Pra, do të ishte e tepërt dhe naive që një
deputete që vjedh mëditjen (siç ishte kontrabandimi i deputetes Musliu në
sallën parlamentare për të vjedhur mëditjen me nënshkrim rremë për prezencë) të
prodhojë një politikë me çfarëdo interesi nacional. Çfarë është edhe më
tragjike, rrena, hajnia, mashtrimi e kontrabandimi janë bërë pjesë integrale e
këtij legjislativi; dhe ndonëse akti i tillë i mashtrimit ndodhë publikisht,
nuk gjënë njeriu dot një reagim e një veprim për të zhbërë atë, mbajtur
përgjegjës bërësin e dhënë mësimin për mosbërje nesër. Ky parlament, me
parlamentarë të tillë, është denigrimi më i dhimbshëm që mund të marrë Kosova.
Ndihem i turpëruar për përfaqësimin që më bëjnë mashtruesit e tillë sot.
***
Kontrabandimi
si vlerë u promovua edhe në gjendjen “fantastike” (aspak) të Agjencisë së
Statistikave të Kosovës – tashmë pjesë e zyrës së Kryeministrit – e cila
sërish, në përpjekje për të ofruar fotografinë e gjoja një hiper-zhvillimi,
cenon integritetin e vet, të njerëzve të saj (dhe e bën këtë pa fije marre e
përgjegjësie) duke ofruar numra tagjiko-komik.
Pasi
kishte ulur me mrekulli papunësinë nga 45% (sipas regjistrimit të popullsisë)
në 35% vetëm një vit më parë, e njëjta agjenci prodhon një numër të ri prej 30%
si të papunë, në një vend që nuk ka shtuar vende të reja të punës fare. Si e
bën këtë?
Mjaftonte
një përkthim i lehtë i përqindjeve “të kontrabanduara” të ASK-së për të kuptuar
nivelin e manipulimit publik dhe keqinformimit të qëllimshme. Ky përkthim
thoshte se Kosova ka 1.2 milion fuqi punëtore të moshës së punës; ka, besoni
ose jo, vetëm 135.000 të papunë; ka rreth 300.000 të punësuar; dhe, për të
besuar edhe më pak, ka plot 750.000 kosovarë jo aktiv. Thënë ndryshe, rreth 64%
e fuqisë punëtore kosovare konsiderohej nga kjo agjenci si joaktiv – apo njerëz
që nuk punojnë por që nuk duan punë.
Do
të mjaftonte një inteligjencë mesatare për të kuptuar fatin tonë nëse vetëm
120.000 qenkan të papunë në Kosovë; e për më tepër do të mjaftonte vetëm një
shikim online për të kuptuar shkallën e fuqisë joaktive nëpër botë. Për
shembull, Iraku mban rekordin botëror për popullsi joaktive, rreth 57% pasuar
nga Afganistani, me 56%. Kjo sepse femrat në vende si këto nuk lejohen dhe nuk
duan të punojnë – prandaj dhe kjo përqindje e lartë. Kosova me plot 64%
joaktivë then këto dy rekorde. Madje, po u krahasua me rajonin tonë (Shqipëri,
Serbi, Maqedoni e Bosnje) ku mesatarja është 35-40%, del se këta talentët tanë
kanë prodhuar dyfishin e joaktivëve. E bëjnë këtë meqë vetëm duke fshirë nga
llogaritja matematikore plot 750.000 kosovarë ata mund të përmbushin profecinë
e vlerës së kontrabanduesve se këtu ka zhvillim. Për hir të korrektësisë,
llogaritja e jo-aktivëve me vendet e rajonit, pra nëse Kosova ka jo-aktiv sa
Shqipëria, Serbia, Maqedonia e Bosnja, atëherë niveli i papunësisë del të jetë
diku rreth 45%; aq sa edhe thoshte fillimisht regjistrimi.
Prodhimi
i numrave si këto ësht ëpak i dëmshëm. Në fund të fundit ato nuk bindin askënd
dhe gjithsesi se shëndërrohen në mjete të kthyera kundër vet thirrësve e
promovuesve të tyre. Problemi qëndron megjithatë në vlerat e mbjella në e
përgjatë institucioneve tona që gradualisht pjekën e shëndërrohen në kulturë
pune. Dikur në këtë vend mashtrimi megjithatë sankcionohet me stigmatizim
shoqëror; sot mashtrimet parlamentare, të agjencive e të ngjashmet, deri tek
krimet ordinere në rrugë – shfaqen si gjindshmëri. Ka diçka sinqerisht shumë
defektoze me tolerancën e komfortin tonë shoqëror në këtë drejtim. Këtë dhe
çka-në nuk arrij ta kuptojë kurrë.
No comments:
Post a Comment