Letra nga limbo
KOHA DITORE, 28 QERSHOR 2013
Them se Berisha duhet të falënderohet për çfarëdo
kontributi që ka dhënë në gjithë këto vite politikëbërje. Në fund të fundit ka
qenë i zgjedhur e i përkrahur prej shumicës. Por Shqipëria tashmë ka zgjedhur
një rrugë ndryshe, bindshëm pa Berishën. Prandaj Rama duhet të përkrahet
siç përkrahet vendi; në fund të fundit është kryeministri i ri i shqiptarëve me
vullnetin e po të njëjtës shumicë. Do të ishte e pakuptimtë trajtimi i tij ndryshe.
Këtë javë
Shqipëria prodhoj ndoshta befasinë më të madhe elektorale shqiptare të bërë në
shekullin e ri. Jo për fitoren e së majtës, e cila thënë të drejtën pas avazeve
të fundit kamikaze të së djathtës veçse ishte natyrale, por për diferencën e
fitores – për thellësinë e mundjes dhe deklasimit, them unë, turpërues. Nuk ma
do mendja që i majtë apo i djathtë, i mesëm apo i papërcaktuar, të ketë menduar
një raport 85-55 në çdo mendim pak racional parazgjedhor. E edhe më pak mund ta
ketë menduar dikush zhvillimin ultra të hovshëm të LSI-së pas gjithë flirtimeve
amorfe herë në njërën anë e herë në tjetrën. Të paktën këndej në Kosovë
flirtimet e tilla mbulohen me vetëm një “xhol”; të dytën herë digjesh.
Por përtej
gëzimeve e kërcimeve në taborin e majtë, përtej heshtjes e vdekjes në të
djathtin, dhe gjithsesi përtej mërzisë së pakuptimtë në pjesën më të madhe të
Kosovës, them se rezultati i zgjedhjeve të fundit prodhon tri akte vlerësuese,
e të cilat do të provoj ti shtjelloj më poshtë.
-1-
Akti i parë
ka të bëjë me vlerësimin e, tashmë kryeministër në ikje Sali Berisha; emri i të
cilit do të lakohet për një kohë të gjatë - për të mirë kryesisht. Si i “Fundit
i Mohikanëve” nga Ballkani, Berisha kishte fatin e talentin të mbijetonte (në
kohë së paku) të gjithë sendorët e tjerë postkomunist përreth tij; Rugovën e
Kosovës, Izetbegoviqin e Bosnjes, Tuxhmanin dhe Mjesiqin e Kroacisë,
Millosheviqin e Serbisë e Gligorovin e Maqedonisë. Në të vërtetë, Berisha
mbetet i vetmi politikan post-komunist në rajon që në vitin 2013 udhëhiqte me shtet;
impresive.
Për të mirën
të tij apo për të keqen e demokracisë, kjo ka pak rëndësi. Rëndësi ka
konstatimi se 23 vjet politikëbërje në potencialisht vendin më të vështirë për
politikë është punë e madhe. Paramendoni gjithë energjinë, vullnetin, karizmin
e optimizmin e treguar në gjithë këto vite, në humbje, fitore, kthime, rënie e
përsëri kthime. Aftësia për të bërë Shqipërinë gjithsesi shumë më ndryshe se
nga dita zero pas komunizmit, flet shumë për të dhe punën e tij. Integrimi në
NATO, liberalizmi i vizave për BE, përmirësimi i standardit të jetesës së
shqiptarëve bashkë me disa projekte të rëndësishme kapitale që i kanë dhënë
Shqipërisë një ngjyrë tjetër, janë të gjitha procese të nisura apo të zhvilluara
nën sovranitetin e tij - e të cilat duhet ti kreditohen qytetarëve, ekipit e
vendit të udhëhequr mu nga ai. Meritor si i shpallur.
Njëtrajtëshit
duhet ti kreditohen edhe të gjitha ato aferat e shumta korruptive që i
shpërthenin në këmbë, nepotizmi në administratën publike, lidhjet me biznesmenë
të dyshimtë, e njëmijë e një skandale tjera që vetëm po ju falen mund të
harrohen. Raportet ndërkombëtare që vënë Shqipërinë edhe sot si vendin më
mafioz e më korruptiv në Evropë nuk janë të shkruara sa për kot; ato në fund të
fundit dëshmojnë mu paaftësinë apo pavullnetin e tij për ti zhbërë ato. Fajtor
si i shpallur.
Nuk dua të bëjë
verdiktin se cila anë peshon tjetrën, gjithsesi jo në këtë kohë të
militantizmit e mbizotërimit të inercionit e euforisë në një anë, e dëshpërimit
e pakënaqësisë në anën tjetër. Dua vetëm të them se shqiptarët në të dy anët e
kufirit kanë për obligim të falënderojnë Berishën për gjithë mundin dhe punën e
mirë të bërë në plot njëzet e sa vite. Pa të Shqipëria gjithsesi nuk do të
ishte kjo që është tani. Njëtrajtësisht, shqiptarët militantë të së djathtës
dhe çdo simpatizues inert i Berishës, duhet të kuptojë se asnjë politikan në
demokraci nuk e ka udhëheqjen e përjetshme; përveçse nëse e sheh veten si mbret
e ambientin rreth tij jodemokratik. Para e pas Berishës ka pasur e do të ketë
liderë edhe më të mëdhenj botërorë që në shenjë e nderim të demokracisë kanë
përmbyllur mandatet e tyre - madje edhe vullnetarisht. Kur George Washington
kishte përfunduar mandatin e dytë (dhe të fundit) presidencial në Amerikë, përkrahja
e pakontestuar ndaj ti kishte ngritur zëra që kërkonin edhe ndërrimin e
Kushtetutës Amerikane për ti mundësuar presidentit të parë amerikan edhe
mandatin e tretë. Ishte vet Washington që kishte insistuar ndryshe, “...nëse
nuk e ka bërë Washington, nuk do ta bëjë asnjë tjetër pas meje...” kishte thënë
atëherë. Nga Wilson tek Reagan, nga Clinton tek Obama, të gjithë burrështetas e
liderë të mëdhenj, kanë pasur e do të kenë një kohë dhe vetëm një dritare për
të bërë për vendin diçka; pas tyre do të vijnë të tjerë, po aq e më shumë të
zot.
Berisha kam
përshtypjen se në fund lakmoj më tepër se që i lejohet një lideri demokratik. Berisha
kam përshtypjen se u rrethua nga njerëz që, njëjtë sikurse tek këta liderët e
pashtershëm kosovarë, ua bëjnë rrafsh duke ua humbur percepcionin për gjithçka
që ndodhë jashtë tyre. Do të duhet të kenë qenë punët me të vërtetë keq e rëndë
në Shqipëri gjatë këtyre viteve të fundit nëse dy të tretat e shqiptarëve nuk
flasin gjuhën e tij. Berisha kam përshtypjen se përfundoj jetën politike si
humbës (i thellë) kur mund të dilte më ndryshe; gjithsesi bëri jetën politike
si një kampion.
-2-
Akti i dytë
ka të bëjë me fytyrën e re të primatit shqiptar, Edi Ramën. Një lider
kontraverz, pa një model të promovuar ku me ditë sa, por me shumë vullnet e
energji për të marrë stafetën e vazhduar garën. Zgjedhja e tij mund të mos jetë
më e mira potencialisht, por është më e mira e mundshme sot në Shqipëri.
Vazhdimi i avazit të së djathtës me Berishën në pafundësi do të tensiononte
edhe më tepër ngërçin e fundit politik në vend por edhe brenda PD-së, e cila ka
kohë që ka humbur kuptimin e fjalës së dytë “demokratike” në të. Alternativa me
Metën do të ishte një film triler pa fund të qartë; ndërkaq eksperimentet me
Kreshinikun “në lule” e Topin “e flakur” janë tepër insignifikante për tu marrë
seriozisht. Rama mbetet përfundimi i vetëm natyral sot.
Ai duket se
ka një konsolidim partiak të fuqishëm, gjithsesi po vazhdoj shumë edhe të rrezikshëm
për të sjellë Shqipërinë e PS-në në gjendjen e njëjtë çfarë e solli fundi i
Berishës vendin dhe partinë; duket sa ka një ekip të uritur për të dëshmuar
veten, dhe duket se mbi të gjitha ka simpatinë e fuqive ndërkombëtare të cilat
duan të shohin Shqipërinë të ecë më shpejtë drejt integrimit evropian. Në të
vërtetë, fitorja solide e Ramës i jep atij çdo mundësi për të bërë mrekulli me
Shqipërinë. Pengesat e bllokadat e pakuptimta pozitë-opozitë të dhëna në
pafundësi gjatë katër viteve të fundit, do të jenë më të pakta. Mundësitë për të
vendosur gjithë platformën populliste (gjithsesi për mua pak të realizueshme) të
promovuar gjithandej i ka po aq të hapura. Rama në të vërtetë i ka të gjitha
mundësitë që për dy mandate të bëjë Shqipërinë anëtare të plotë në BE. E mu për
këtë arsye shqiptarët gjithandej (sidomos bashkë-kosovarët e mi të çmuar) duhet
ta përkrahin atë pa rezerve. Sot ai është kryeministër i shqiptarëve i zgjedhur me të
njëjtën shumicë që kishte glorifikuar Berishën vite më parë; do të ishte e
pakuptimtë trajtimi ndryshe, sidomos ende pa parë e provuar punën e tij të parë
si kryeministër.
Rama meriton
shansin e kërkuar në sa e sa vite. Për hir të dy të tretave të shqiptarëve që
me entuziazmin më të madh dhanë votën e lirë, në një proces që filloj trishtueshëm
me vrasje, por përfundoj me mrekulli; për hir të gjithë atyre njerëzve në
Partinë Socialiste që janë shqiptarë e atdhedashës po aq sa të tjerët në partitë
e tjera; për hir të gjitha problemeve që i ka Shqipëria sot e që do ti ketë edhe
nesër, Rama meriton përkrahje në çdo sfidë të nisur nga ai.
-3-
Akti i tretë
ka të bëjë me relacionin e ri që do të krijohet në mes të Ramës dhe Kosovës.
Ndonjëherë provoj të kuptoj simpatinë e madhe të kosovarëve ndaj Berishës, e
antipatinë (sado në rënie tashmë) ndaj Ramës. Nëse do të më duhej të jap
domosdo ndonjë shpjegim logjik në një relacion fare jo-logjik të shqiptarëve të
Kosovës me këta dy lider, do të jepja dy burime. I pari ka të bëjë me lidhjen
tradicionale të Berishës me Kosovën, lidhje kjo që është krijuar vetëm falë kohëzgjatjes
së tij në politikë, rrjedhimisht prezencës së tij në ekranet televizive të
kosovarëve që në kohë të TVSH-së. Këndej Berisha mbahet mend si një figurë
glorifikuese e përpjekjeve të Kosovës gjatë kohëve më të vështira; ndjenja si
këto vështirë se harrohen. Burimi i dytë ka të bëjë më tepër me antipatinë e
kosovarëve ndaj “socialistëve” e rrjedhimisht çdo lider në krye të tyre (Edi
mund të ishte sot, nesër tjetri – kjo ka pak rëndësi), antipati e cila është
ushqyer veçanërisht, (kjo për shqiptarët në Shqipëri mund të duket e çuditshme)
gjatë kohës së Nanos. Gjuha, takimet, përkrahja e politkëbërja përballë Kosovës
nga Nano ka prodhuar mallkimin kosovar ndaj socialistëve, rrjedhimisht
glrofikimin e të djathtës.
Rama kam
përshtypjen se përmirësimin e relacionit me Kosovë nuk e ka nisur mbarë;
realisht gjithçka veçse mbarë. Lëvdatat e tij për njerëz që këtu njihen për
krim të organizuar, haraç, shantazh e dëmtim rrënjësor të Kosovës kanë nxitur
rezervime gjithandej. Në gjuhën e zgjedhjeve nga atje, aleanca e “rilindasëve”
të Shqipërisë me “anti-rilindas” në Kosovë është e pakuptimtë. Shpjegimi i
vetëm racional për mua është se Rama i shtyrë nga inferioriteti rreth Kosovës
(jo për faj të tij) mund të ketë ndërtuar relacione informuese me kosovarë që e
ushqejnë atë keq e mbrapshtë për preferencat këtu. e reja politike që herë-do-kurdo
do të bëjnë të njëjtën “rilindje” të pashmangshme këndej kam përshtypjen se do
të mbajnë mend këtë orientim të tij.
Në relacion
me spektrin politik them se partitë si LDK e AAK kanë humbur një aleancë
simbolike tek Berisha. Jo se do të prodhojë ndonjë efekt politik këndej them
unë. Në të vërtetë përveçse këto parti jepnin çmime të pakuptimta e devalvuse
“qytetar nderi” nga komunat e administruara nga ta për secilin udhëheqës e nën-udhëheqës
politik të PD-së bëri apo nuk bëri gjë për komunat në fjalë, këto parti nuk
kanë pasur as edhe një lidhej tjetër më substanciale me politikën në Shqipëri.
PDK në anën tjetër fiton një aleat të ri tek Rama; ndonëse PDK për shkak të
mazhorancës që ka këndej do të mund të bënte aleanca me secilin në Shqipëri. Në
fund të fundit mitingjet, tunelet e përurimet e përbashkëta të liderëve të
PDK-së e PD-së ishin po aq të shpeshta sa edhe takimet me Ramën.
Roli i Ramës
për Kosovën megjithatë, mund të orientohet në ekonomi. Nuk pretendoj ti jap
këshilla kryeministrit në bërje Rama për politikën në Shqipëri; besoj se ka
rreth vetes koka të mençura rreth tij, por them se janë disa projekte esenciale
që ndërlidhen me Kosovën e që me vullnet politik në të dy anët mund të bëjnë
mrekulli. Rama në mandatin/mandatet e tij, nëse bash dëshiron ose bash ka nevojë
të dëshmojë përafrimin me kosovarët, mund ti japë zgjidhje problemit energjetik
të Kosovës me Shqipëri, i cili për asnjë arsye logjike nuk është zhbërë tash e 14
vite. Është e pakuptimtë se si Berisha në asnjë rrethanë nuk arriti të ndërtojë
linjen e interkoneksionit mes të dy vendeve për ti dhënë përparësi krahasuese të
papara deri më tani për shqiptarët gjatë dy stinëve ekstreme kur të dy vendet
kanë teprica respektive. Rama në mandatin/mandatet e tij mund të fillojë edhe projektimin
e parë të hekurudhës Shqipëri-Kosovë që do të bënte kështu boshtin shqiptar fuqi
të pakontestueshme rajonale në tregtimin e mallrave e të mirave. Rama në
mandatin/mandatet e tij mund të zhbëjë një herë e përgjithmonë bllokimet turpëruese
të patateve, verës së kuqe, rrushit e miellit që viheshin gjithandej nga
ministra të qeverisë së fundit. Për më tepër, Rama mund të iniciojë edhe
procedura unifikuese legjislative tregtare, sidomos në fushën e të bërit biznes
e sidomos në sjelljen e investimeve kosovare në Shqipëri që janë pashpjegueshëm
inekzistente. Kosova në fund të fundit ka nevojë për Shqipërinë, aq sa ka nevojë
edhe Shqipëria për Kosovën. Si dy tregje të vogla e për më tepër në fund të
fundit evropian, nuk kemi asnjë alternativë tjetër përveç se unifikimi e shfrytëzimi
i përparësive krahasuese.
Qeveria e
Ramës mund të nisë një faqe të re të këtyre relacioneve. Alternativ, Rama mund
të injorojë Kosovën, të mos e bëj hesap atë, e të nderojë siç ka nderuar në të
kaluarën njerëzit më të papëlqyer nga kosovarët me dhënie të çelësave e titujve
po aq devalvues. Rrugë e gjatë përpara.
No comments:
Post a Comment