Letra nga limbo
KOHA DITORE, 12 TETOR 2012
Tregimi mbi sjelljen e çakorduar opozitare
Se Kosova ka energji politike, kjo nuk
ka dyshim. Të paktën mosmundësia e asnjë kryeministri kosovar për të çuar
mandatin deri në fund tregon mjaft. Në trende si këto e në raste kur qeverisja
derivon nga, citoj deklaratën e Komisionit Evropian: vjedhja industriale e
votave, fund i citatit, pritjet për jostabilitet, zgjedhje të parakohshme e
ndryshime eventuale janë më se reale. Në rrethana si këto çdo forcë opozitare
synon optimalizimin e kohës për të rritur e konsoliduar radhët e veta, e në
rast se një hap i tillë rezulton të jetë i pamundur atëherë ajo synon një unifikimin
opozitar. Alternativa ndaj kësaj është vazhdimi i politikës në opozitë.
Duke shikuar qeverisjen e dy viteve të
fundit, pak kush do të prognozonte se mu momenti kur pozita do të arrinte fundin
e paevitueshëm të dobësimit parlamentar përfaqëson dhe momentin kur opozita do
të shënonte të njëjtën gjë; pra të dobësohej njëtrajtësisht. Të paktën shikuar në
retrospektivë, dy vite jetë opozitare nuk kanë shërbyer asnjëherë si mundësi e
thyerjes së barrierave vështirë të thyeshme ndër-opozitare e për të ofruar
kështu një alternativë solide ndaj keqqeverisjes. Praktikisht të gjithë në
opozitë kanë nevojë për njëri tjetrin, të gjithë bëjnë thirrje për njëri
tjetrin, por paradoksalisht të gjithë përfundojnë larg njëri tjetrit. E me një
cikël të tillë, pozita me gjithë problemet e brendshme që ka mund ti sigurojë vetës
kohë e luks për rikonsolidim.
Ndërrim-diskursi
Mu atëherë kur gjërat dukeshin se po zënë
vend, kur pozita për herë të parë në këtë mandat nuk qëndronte dot në këmbë nga
nokdauni i marrë (kryesisht) nga dora e vet, kur një mocion i përkrahur mbarësisht
po merrte hov e kur procesi denigrues dukej se po mbaronte mbarë, partia e
tretë opozitare AAK (ose thënë më mirë një pjesë e konsiderueshme e deputetëve
të saj) bëjnë një ndërrim në qëndrim sa radikal aq dhe të pritshëm. Them
radikal meqë ende pa mbaruar java nga përkrahja dhe nënshkrimi i mocionit
kundër formës së privatizimit deklaruan se do ta abstenojnë atë. Them aspak
befasues meqë një pritje reale për koalicion të ri mes tyre e PDK-së do të
nënkuptonte dhe bashkë-pozicionim në çështjen e privatizimit. Pra në një
shpjegim të thjeshtë, kur PDK çalonte dukshëm nga mungesa e përkrahjes
brendapartiake nga figurat më të votuara në parti (të cilat përndryshe sot
sulmohen pa të drejtë pse mbajnë qëndrim të drejtë), disa deputetë të AAK-së
vendosin të bëjnë rrolin e xhokerit për ti zëvendësuar ata.
Në të vërtetë ndërrim-diskursi i AAK-së
u paraqit me një lloj finese, ndonëse e njëjta është disi dhe ofenduese për një
intelegjencë mesatare në Kosovë. Sikurse në arsyetimin për futje në koalicion me
logjikën se për të ndalë “djallin” duhesh të “ndash shtratin me të” edhe në
rastin e privatizimit argumenti i dhënë ishte i thatë. U tha se partia ani pse
ishte pajtuar fillimisht për mocion, ani pse ishte deklaruar fillimisht pro
tij, po kërkonte një koncenzus në mes të palëve tanimë me dy ekstreme.
Kam përshtypjen se janë djersitur mjaft
brenda AAK-së për të gjetur arsyetimin e duhur dhe minimalisht bindës përpara
opinionit, për të dalë kështu me një pozicion si “as-as”, pra as me njërin e as
me tjetrin, por ja që arsyetimi i dhënë çalon e nuk kënaq as pragun minimal të
arsyeshmërisë. Së pari, është e habitshme se si në më pak se një javë mocioni i
përkrahur e parashtruar nga ta bëhet dhe qëndrim ekstrem. Do të ketë ndodhur
diçka në mes për të ri-orientuar tërësisht politikën e tyre ekonomike. Nëse nuk
ka ndodhur asgjë, çfarë kredibilitetit mund të ketë dikush që nuk ka qëndrim
parimor për çështjen më madhore ekonomike në vend? Nëse ka ndodhur diçka, çfarë
kredibilitetit mund të ketë dikush që ndërron qëndrim brenda javës për çështjen
më madhore ekonomike në vend? Së dyti, është i papranueshëm arsyetimi “lame” i
dhënë nga AAK se mocioni kërkonte bojkotin e idesë së privatizimit në tërësi
dhe si i tillë për ta është i papranueshëm. Në të vërtetë mocioni ishte as më
shumë e as më pak se sa pauzim i privatizimit; assesi bojkoti i tij. Në fjalë të
tjera mocioni kërkonte një periudhë konsoliduese e planifikuese para vazhdimit
të procesit, por asnjëherë ndalimin e përjetshëm të tij. Së treti, qëndrimi
“as-as” i AAK-së është më së paku qëndrim asnjanës. Në të vërtetë, një qëndrim
e votim i tillë ka output të vetëm: procedimin e qëndrimit të pozitës;
rrjedhimisht vazhdimin e zhvlerësimit me privatizim “alla-kosovar”. Abstenimi i
AAK-së në esencë ishte votë për pozitën.
Pavarësisht se a do të votohej apo jo
mocioni edhe me votë të AAK-së, them se flirti politik para-koalicionar në
kurriz të privatizimit ka dy kosto. E para, zhvlerësimi i aseteve nuk kompensohet
me asnjë qeverisje të mirë që mund të vijë në të në të ardhmen, pra është hesap
i rëndë për vendin; dhe e dyta, nëse asgjë tjetër Kosova ka nevojë për
qeverisje, qeveri, e pretendues kryeqeverisës kredibil, pra individë e grupe
njerëzish parimorë e jo amorfë. Madje është jashtëzakonisht frikësues
amorfiteti politik ende pa zotuar fuqi; paramendoni koston eventuale të
amorfitetit me fuqi qeverisëse. Të mos keqkuptohem, nuk dua as për së afërmi të
notojë veprimet apo preferencat e AAK-së rreth koalicionit të ri; kanë drejtë të
bëjnë çfarë të duan. Dua të notojë vetëm ndërrim-diskursin në më pak se një
javë dhe rrjedhimisht efektin që ky ndërrim i bën jo vetëm procesit më të
rëndësishëm ekonomik në vend por edhe qasjes dhe fuqisë opozitare të Kosovës.
Thirr ti, thirr unë, bashkë asnjëri
Se opozita si tërësi ka potencë zero
vërehet edhe nga një paradoks thirrjesh që bëhen e janë bërë nga opozita në
vazhdimësi, por që prodhojnë gjithçka tjetër veçse bashkëpunim opozitar. Së
pari, Lëvizja VETËVENDOSJE ka kohë që mund të konsiderohet si e vet-përjashtuar
nga një unifikim opozitar për shkak të qëndrimeve shpeshherë diametrikisht të
kundërta me spektrin e gjerë politik. Prej përjashtimit të shtetësisë mbi bazën
e Pakos së Ahtisaarit, tek metodat joinstitucionale në politikëbërje, tek kundërshitmi
i privatizimit si qasje ekonomike e deri tek opozita lokale e bërë ndaj LDK-së,
them se kanë lënë pak vend, në mos fare, për një afrim të tyre. Në fund të
fundit energjia opozitare e VETËVENDOSJES ndaj LDK-së pothuajse me intensitet të
njëjtë si ndaj PDK-së ka mbyllë çdo derë (nëse ka pasur ndonjë të hapur) për
bashkim me ta. Pra unifikimi i tyre është pothuajse i pamundur jo pse ka pasur
VETËVENDOSJE apo LDK të drejtë, por se të dy anijet kanë ankoruar në porte të
ndryshme. E meqë jemi këtu, më duhet të them se një afrim eventual i tyre (sado që është mision i pamundur) do të ishte
fitore e garantuar opozitare kurdoherë që do të mbaheshin zgjedhjet.
Së dyti, thirrja për unifikim, e nisur
fillimisht nga AAK pothuajse dy vite më parë, kishte marrë gjithçka veçse
përgjigje afirmative. Një pritje disa vjeçare kam përshtypjen se ka qenë më se
e destinuar për tu ndërprerë herë do kurdo. Prej perspektivës së AAK-së rënia
si parti e tretë opozitare si dhe trendi rënës vazhdues do të duhej të kishte
një ndërprerje. Alternativa e mosndërprerjes është degradimi nën pragun minimal
eventualisht në rastin më të mirë shpëtimi nga baza militante në Dukagjin; por
gjithsesi përfundimi pa ndonjë fuqi të konsiderueshme elektorale. Prandaj në çdo
rrethanë normale humbja e votuesve në llogari të partive opozitare tjera nuk është
dhe një matematikë fort e mençur; sidomos jo kur asnjëri nuk do të bashkohet me
ty e hiç se hiç kur liderin e partisë e ke të amortizuar politikisht. Zgjedhja
e tyre për tu bërë bashkë në koalicionin e ardhshëm me PDK-në është realisht
përfundimi i vetëm “efiçent” për ta, por jo për grupin. Në terma ekonomik, në
perspektivën e “teorisë së lojërave”, një situatë e tillë nuk është fare
“nash-equilibrium” pra nuk është situatë optimale për grupin por është një
ekuilibër klasik vetiak, pa efiçencë Pareto. Megjithatë, duhet thënë se inkuadrimi
i tyre në koalicion ka rrezik shumë të lartë të përfundojë me fund të partisë
njëjtë sikurse në rastin e AKR-së në koalicionin e fundit. Djegia politike në
një konstalacion pa fuqi është absolutisht e pritshme. Ka ndodhë me parti të
tjera e do të ndodhë me AAK-në po shërbeu si patericë.
Së treti, thirrja e LDK-së për unifikim
të së djathtës është thirrje që do të përfundojë pa ndonjë efekt serioz e
signifikant në skenën politike, pra pa gjasë për të përmbysur ndonjë rezultat.
Fillimisht kjo thirrje është më pak joshëse për AAK-në e cila pothuajse ka
nxjerrë nga nënmënga letrën e postit të kryeministrit (të ofruar nga PDK);
asnjë ofertë tjetër nuk ka gjasë ta mund atë. Më pas thirrja për unifikim të së
djathtës është po ashtu vetëpërjashtuese për grupin e dytë opozitar, Lëvizjen
Vetëvendosje. Kështu oferta e së djathtës mbetet vetëm në tavolinën e dy
partive të mbetura që me gjithë respektin për njerëzit aty kanë gjasën e një
topi bore në ferr për të nxitë entuziasmin e votuesve të para një dekade; atë
çfarë synon të ngjallë LDK.
E para LDD është më pak se një parti
serioze. Ajo ka elektoral që s’mund të bëj kurrfarë ndërrimi e për më tepër
bashkimi i saj jep përshtypjen e reformës regresive në LDK. Në fund të fundit
reforma nuk nënkupton kthimin e njerëzve të para një dekade por nënkupton
gjetjen e fituesve të rinj. Në vende demokratike e në procese serioze është
shumë normale që partiakët të mos jenë aty përjetësisht. Në vendet demokratike
e në proceset serioze edhe fituesit të tipit Bill Clinton e Tony Blair largohen
po bënë një dekadë. Prandaj nuk arrij të kuptoj logjikën e gjithmbarshme të
partiakëve kosovarë që lidhin fatin e partisë me themeluesit ose kontribuuesit
më të vjetër në parti. Partia po nuk u ushqye me fytyra të reja, ide të reja,
fryma të reja, në kurriz e zëvendësim të të vjetrave (jo në bashkëpunim por
thjeshtë zëvendësim) nuk bëhet dot parti.
E dyta, AKR është një parti në zhbërje
me anëtarët kyç të saj që tashmë janë pothuajse me një këmbë në PDK dhe për më tepër
e njëjta është pa ndonjë potencial entuziazmues elektoral. AKR është gjithashtu
parti që ka treguar amorfitet të skajshëm në qëndrime e politikëbërje dhe thënë
të drejtën mundësinë e bashkimit me LDK mund ta shohë vetëm si mundësi
ricikluese të imazhit jashtëzakonisht të dëmtuar nga mandati i fundit. Kjo i
hyn më së paku në punë LDK-së në synimin ringjallës të votave.
Nuk do të flas fare për thirrjen e bërë
ndaj një liste me katër-pesë vetë të diskredituar në afera korruptive e
mafioze, sidomos kur e njëjta listë është në proces hetues e skandaloz (madje dhe
të dënuar ndërkombëtarisht). E pakuptimtë për mua kjo lojë “ruleti-rus” nga
LDK-ja që nuk ka se si të mos i shpërthejë
e kështu zhbëjë çdo gjë që kanë ndërtuar në pak vite.
Pra thënë shkurt, në një konstalacion të
tillë ku LDK kërkon humbësit e vjetër e jo fituesit e rinj, është pak e
pritshme se unifikimi do të bëj shtim neto të votave; ka shumë gjasa reale se
unifikimi anti-reformues të largojë votuesit e LDK-së që kanë votuar me shpresë
për reforma.
Në fund fare, kur përmenda në fillim
rezultatin paradoksal, e kisha mendjen tek tri thirrje nga tri grupe opozitare
por që asnjëra nuk prodhon bashkim. E para AAK me thirrjen para-dyvjeçare me
LDK-në por tanimë të skaduar, e dyta thirrja e VETËVENDOSJE-s për unifikim por
paraprakisht me vizion ndryshe, dhe e treta thirrja e LDK-së për bashkim të së
djathtës por paraprakisht pa potencë. Në rrethana si këto, kur gjithë opozita
bën thirrje e askush nuk bashkohet besoj se vend meritor zë shprehja e fundit
urbane, diçka si: “thirr ti, thirr unë, bashkë asnjëri”. Në rrethana si këto
fitues i vetëm mbetet PDK dhe kryeministri i vendit i cili pa heqjen e
barrierave brenda-opozitare ka luks enorm që të konsolidojë veten fillimisht
brenda partisë e më pas dhe në skenën politike. E heqja e barrierave
ndër-opozitare kam përshtypjen se është akt që kërkon shumë sakrificë,
sakrificë që nuk e gjen sot tek opozita. Paradoksalisht unifikimi opozitar është
më i vështirë se sa fitimi i zgjedhjeve nga një opozitë e bashkuar.
No comments:
Post a Comment