PIKË E PESË

LETRA NGA LIMBO
Koha Ditore, 20 Prill 2012

Java që lamë pas tregoj sa keq shqiptarët i kanë punët, në vete dhe në mes vete. Nga mungesa e reagushmërisë në mbrojtje e deri te mungesa e pasionit për të ngritë kombin bashkë, renditen argumentet se pse shqiptarët sot janë pikë e pesë. Do të mbesim të tillë sa herë që nuk ndjekim një ideal, një frymë e një doktrinë shtetformuese e kombforcuese.


Edhe këtë javë reagimi i institucioneve tona ishte i lodhtë, pa substancë dhe pa një ide se si të shkohet më tutje në problemin më të rëndë kosovar që nga paslufta, Veriun. Një parazitizëm i tillë tregon se kosovarët nuk mendojnë fare vet, nuk besojnë se duhet të gjenerojnë politikë e hiç më shumë se duhet të mbajnë shtet; ata arrinë dëlirin politik me lëshime të deklaratave e stilizim të tyre. Cili duket e tingëllon më bukur ndezë më shumë në vota. Kosovarët sot janë tërësisht të varur nga “miqtë ndërkombëtarë”, nga politika rajonale e nga preferencat e huaja. Mendja e tyre funksionon se si duhet përshtatur më mirë preferencave të të huajve. Kush përshtatet më shumë ka gjasa të ecë më lehtë në shkallët politike që megjithatë janë të vetmet që i ngrenë në jetë. Përtej beneficioneve personale, një ndjekje e tillë sjell asgjë. Në një lojë kur ti pret e nuk krijon, goli herët a vonë do të vije. Do të vije meqë të tjerët nga ana tjetër krijojnë, mendojnë e prodhojnë; ashtu siç bëri dje Serbia e ashtu siç bën sot. Dhe në fund, ‘miqtë’ që deri dje të jepnin udhëzuesin e lëvizjes sate, do ti rrahin shpinën asaj. Të paditurit tanë, të shkretit e të mjerët, nuk kanë se si të kuptojnë se politika jonë formon dhe qasjen ndërkombëtare ndaj nesh. Kur ne rrimë, ndërkombëtarët rrinë, kur ne nuk bëjmë, ata do të bëjnë.

Mungesa e mendjes dhe dijes në institucionet tona bën që ne të përfundojmë me outpute sui generis, pa ndonjë progres domethënës, e në raste si Veriu pa reagim fare (diçka më ndryshe se ai deklarativ). Shpresa e mbetur në Parlament, u shua në pesë minutat e parë të seancës. Aty njeriu kupton se Parlamenti është bërë një arenë e shpëlarjeve të mëkateve nga gabuesit, e mundësi e artë për të gozhduar nga pretenduesit. Një tempull që para së gjithash duhej të ishte i fuqisë, rendit e mendjes, sot është asgjë më shumë se një mbrojtës televiziv i veprimeve të Qeverisë dhe një mundësi opozitare për të fituar poena politik në çdo hallakamë qeveritare. Në vend se institucioni i popullit të dalë me rezolutë të qartë e kërkesë për mbrojtje të pakontestueshme ndaj kosovarëve të ngujuar, i njëjti bëhet hiç më shumë se një vend ku nuk prodhohet asgjë, ku atraksioni më i madh është ironizomi politik e ku paratë qohen poshtë (me plot kuptimin e fjalës).

Për zhvlerësimin e Parlamentit fajet i kemi vet. Degradimi filloi atëherë kur lejuam hyrjet e daljet si në kopsht publik të çdo ndërkombëtari, kur konsideruam vendimet e tij si këshilluese, e kur koncentruam angazhimin e deputetëve proqeveritarë në mbrojtje të çdo aktiviteti të qeverisë, pa menduar as për një grimë me mendjen, logjikën e sensin e vet. E derisa Parlamenti është shndërruar në arenë cirku, fyerjesh e sharjesh në baza partiake, Veriu i vendit vazhdon të mbetet pa zot shtëpie. Dalngadal i njëjti po na rrëshqet nga duart, nëse e kemi pasur ndonjëherë. Nesër, mbrojtja e kosovarëve do të jetë e pamundur. Nesër, njëjtë siç arsyetohemi sot, do të themi se problemin kemi trashëguar, ani pse secili që trashëgoj i dha pak kilogram neglizhencë, problem e inferioritet.

***
Veriu i dhimbshëm tregon se si shqiptarët sillen ndaj pretenduesve territorial të tyre. Skandali i energjisë me Shqipërinë në anën tjetër tregon se si ata sillen në mes vete. Jo se ky skandal është i ri, por se më në fund mediat tona vendosën ta vënë atë nën spektrin e dritës. Sipas mediave kosovare, vonesat në ndërtimin e lidhjes në fjalë bëheshin për pasurime individuale të liderëve nga Tirana, madje, për të keqën tonë në llogari të biznesmenëve nga Serbia. Nuk dua të bëj avokatin e asnjërës palë, në këtë gjendje ku janë shqiptarët gjithçka është e mundshme; dua vetëm të them se pavarësisht arsyeve është turp i madh për dy palët që në 13 vite nuk arritën të ndërtojnë një linjë të përbashkët energjetike; turp i turpit. Kujtoj se problemi energjetik daton që nga paslufta, se neglizhenca jonë e inferioritetit i paparë ka bërë që Kosova në plot 13 vite jo vetëm të pasurojë Serbinë por të blejë energji edhe më shtrenjtë, kjo sepse Serbia obligon Kosovën të paguaj dhe TVSH-në, gjithmonë duke e konsideruar Kosovën si pjesë të saj.

Mungesa një linje energjetike me Shqipërinë ka bërë që dy vendet të humbasin dukshëm nga mosshfrytëzimi i përparësive krahasuese. Kujtoni se shumë lehtë do mund të zgjidheshin mungesat e energjisë elektrike në dimër për Kosovën e në verë për Shqipërinë sikur dy sistemet të unifikoheshin e nëpërmjet kësaj linje të dërgoni tepricat e tyre gjatë ujërave të shumtë në Shqipëri gjatë dimrit për në Kosovë, dhe thëngjillit gjatë verës nga Kosova për në Shqipëri. Nuk ka as edhe një arsye të vetme logjike prapa shtyrjeve në vazhdimësi për këtë linjë; as edhe një. Shkasi i vetëm është neglizhenca. Pavarësisht kësaj, nëse pretendimet e mediave kosovare dalin të vërteta, atëherë përgjegjësia duhet ti rëndojë shpatullat e dikujt në Tiranë.

Por një relacion i tillë jep më shumë dhimbje se sa vetëm kostoja financiare. Një trajtim i tillë tregon se gjërat me zor nuk bëhen. Në të njëjtën logjikë u trajtuan edhe patatet kosovare gjatë gjithë verës, kur me absurditetin më të madh atyre ju dha çmimi referencë nga Qeveria shqiptare, vetëm për tu zhbërë referencimi pasi u kalbën. Për gjithë ata me dije modeste mbi tregtinë ndërkombëtare, çmimi referencë është një çmim që një vend i vë një produkti nga nj vend tjetër, mbi të cilën më pas vendosen obligimet doganore e tatimore. Këtë verë, ‘nëna Shqipëri’ kishte referencuar patatet kosovare me plot 24 cent për kilogram, ani pse një kilogram patateje kosovar kushtonte hiç më shumë se 8 cent. Pra në vend se bujku kosovar të tatimohej për kilogram patateje mbi bazën 8 cent, ai u tatimua me plot trefishin e çmimit të saj real; rrjedhimisht paguante obligime tatimore më shumë duke bërë çmimin e patates më pak të konkurrueshme e fare të shijshme. Për të bërë inatin dhe më të rëndë, “nëna Shqipëri” kishte referencuar pataten nga Serbinë në 8 cent,atë të Malit të Zi me 10 cent, e të Maqedonisë me 14 cent. Si duket parimi ka qenë ku ka më shumë shqiptarë më shtrenjtë.

Vitin e kaluar kisha shkruar se për Shqipërinë Kosova shihet vetëm si një treg shitës e assesi blerës; pra Tirana zyrtare do të thirret në patriotizëm, bashkim ekonomik e një varg fjalësh turbo-folklorike vetëm kur të sheh mundësinë për të marrë para nga Kosova, assesi për të dhënë atje. Kur bujku kosovar, pas plot 13 viteve heqje t’zirit të ullirit arriti të prodhojë patate madje më mirë e më lirë se në rajon (si duket gjetëm një produkt ku mund të bëjmë më mirë), “nëna Shqipëri” i tha të njëjtit bujk se patatja e tij nuk mund të shitet atje, ani pse çdo ditë të lumë i mban ligjërata për bashkim ekonomik e forcim të kuqezinjve.

E me sjellje indiferente që shqiptarët kanë ndaj njëri tjetrit, qoftë në vija të mbrojtjes si ën Veri, apo dhe në tregti si në energji e patate, 100 vjetori i mëvetësimit duket si një festë që duhet bërë sa për sy e  faqe. Të paktën në një shekull përpjekjesh për liri e ngritje të shqiptarëve ne mësuam asgjë. Me politikë si kjo, me ego kaq korruptive e kaq individuale asgjë nuk është e mundur; asgjë nuk do të jetë.